Czy spanie na siedząco jest zdrowe?

Zdarzyło Ci się zasnąć na siedząco? Zwykle ta pozycja kojarzy się z totalnym wyczerpaniem, kiedy jesteś już w stanie zasnąć w każdym położeniu. Co prawda spanie na siedząco to powszechna praktyka w całym królestwie zwierząt, ale ludzie zwykle mają problemy z zapadnięciem w sen w pozycji pionowej. Czasem jest to jednak konieczne, np. przykład podczas drzemki w samolocie lub w czasie długich podróży samochodem.

Czy powinno się spać na siedząco i czy taka praktyka może nieść za sobą jakieś konsekwencje zdrowotne? Odpowiadamy.

Czy sen w pozycji wyprostowanej jest zdrowy?

Spanie w pozycji pionowej nie jest z natury ani zdrowe, ani niezdrowe. Dopóki możesz wygodnie odpoczywać i zapewniasz sobie wystarczająco dużo snu, pionowa pozycja może być najlepszą opcją. Niektórzy ludzie cierpią na schorzenia, które sprawiają, że siedzenie podczas snu jest wygodniejsze. Należą do nich chorobliwa otyłość i przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Pewne osoby mogą też czuć się bardziej komfortowo, śpiąc na rozkładanym fotelu. Przykładowo, wielu pacjentów po różnych operacjach barku uważa spanie na siedząco za jedyną pozycję, w której mogą poczuć się wygodnie. Prawdopodobnie jest to spowodowane faktem, że podczas spania na rozkładanym fotelu trudniej jest przewrócić się na bok, co pacjentom po operacji barku sprawia wiele bólu.

Wielu lekarzy podkreśla jednak, że spanie w pozycji pionowej powinno być środkiem tymczasowym, dopóki pacjent nie będzie mógł wygodnie spać w łóżku. Po zakończeniu terapii lepiej wrócić do spania w pozycji leżącej.

Praktyka spania w pozycji pionowej jest bardziej powszechna w niektórych grupach kulturowych. Przykładowo, dotyczy ona buddyjskich mnichów, którzy potrafią spać na siedząco każdej nocy, nawet przez wiele lat.

Te grupy są jednak wyjątkiem, ponieważ większość ludzi ma trudności ze snem w pozycji pionowej ze względu na prostą mechanikę cykli snu. Zdrowy cykl składa się z czterech odrębnych etapów snu. Podczas czwartego etapu, znanego jako faza ruchu gałek ocznych (REM), doświadczasz utraty napięcia mięśniowego, co powoduje sparaliżowanie rąk i nóg. Zapobiega to odgrywaniu snów, które występują głównie podczas fazy REM.

Wiotkość mięśni podczas fazy REM sprawia również, że spanie w pozycji pionowej jest mniej komfortowe w porównaniu ze spaniem na boku, plecach lub brzuchu. Utrzymanie głowy w pozycji pionowej jest szczególnie trudne, co może potwierdzić każdy pasażer linii lotniczych.

Jakie zagrożenia niesie spanie na siedząco?

Decydując się na spanie na siedząco, należy mieć świadomość, że zbyt długie siedzenie w pozycji pionowej może zwiększyć ryzyko zakrzepicy żył głębokich. Zakrzepica żył głębokich polega na powstaniu zakrzepu w układzie żył głębokich uda lub podudzia po długich okresach nieprzerwanego siedzenia.

Jeśli skrzep przemieści się do płuc, może to prowadzić do potencjalnie śmiertelnej zatorowości płucnej. Prawdopodobieństwo powstania zakrzepicy żył głębokich zwiększa także przyjmowanie niektórych leków, a także palenie oraz ciąża.

Objawy zakrzepicy żył głębokich mogą być skąpe, a początkowo może ona nawet przebiegać bezobjawowo. Twoją czujność powinny wzbudzić następujące objawy:

ciepło lub uczucie tkliwości nad dotkniętą żyłą,
ból,
obrzęk (szczególnie stóp wokół kostek),
zaczerwieniona skóra,
nadmierne wypełnienie żył powierzchownych.

Jak można zmniejszyć negatywne skutki spania na siedząco?

Jeśli musisz spać w pozycji pionowej, np. podczas długich lotów, istnieją pewne środki, które możesz podjąć, aby zapobiec zakrzepicy żył głębokich i zapewnić sobie odpowiednią ilość odpoczynku.

Pasażerom linii lotniczych często poleca się wstawanie i rozciąganie nóg, gdy znajdują się w powietrzu. Powinieneś także pić dużo płynów, aby zapewnić odpowiedni poziom nawodnienia.

Innym sposobem na zmniejszenie ryzyka zakrzepicy żył głębokich podczas spania w pozycji pionowej w podróży jest pochylenie siedzenia, jeśli to możliwe. Niektóre badania sugerują odchylanie siedziska pod kątem co najmniej 40 stopni - prowadzi to do zdrowszego snu niż siedzenie prosto, pod kątem 20 stopni. Oczywiście może to nie być możliwe w przypadku niektórych lotów lub podróży samochodem. W takiej sytuacji pojawia się konieczność częstszego wstawania z miejsca i rozciągania nóg lub robienia częstszych postojów.

A może na stojąco?

Rozważając spanie w pozycji pionowej, można również wziąć pod uwagę spanie na stojąco. Jest to jednak dla ludzi jeszcze trudniejsze, niż spanie na siedząco. Dzieje się tak z powodu utraty napięcia mięśniowego, które występuje podczas fazy REM. Praktykę tę zaobserwowano jednak w pewnych sytuacjach, np. w przypadku żołnierzy pełniących nocną wartę.

Choć u ludzi spanie na stojąco to rzadkość, niektóre zwierzęta doskonale radzą sobie ze snem w tej pozycji. Przykładem mogą być konie - są one wyposażone w system ścięgien i więzadeł^,które pozwalają ich nogom “zablokować się” podczas snu. Inny przykład to flamingi, które potrafią spać, stojąc na jednej nodze.

Ciekawostką jest fakt, że podczas niektórych zaburzeń snu ludzie wstają, a nawet chodzą, nie budząc się. Dotyczy to głównie lunatyków. Nie jest to jednak normalny i zdrowy sen. Aby dobrze się wyspać, wybieraj więc przede wszystkim pozycję leżącą, zapewniając sobie komfort na wygodnym materacu i poduszce.